Trigger points – Τι είναι;
Πόνος στον αυχένα, στην πλάτη, στην οσφύ ή στα πόδια συχνά σχετίζεται με προβλήματα σε μυς. Η πιο ευρέως διαδεδομένη θεωρία, σχετικά με τον μυϊκής αιτιολογίας πόνο, αφορά το σχηματισμό σημείων τα οποία είναι ιδιαιτέρως ευαίσθητα κατά την συμπίεση και αναφέρονται ως “μυοπεριτονιακά σημεία πυροδότησης πόνου” (ΜΣΠΠ) ή myofascial trigger points. Χρησιμοποιείται ο όρος «μυοπεριτονιακός» ο οποίος εμπεριέχει και τα τμήματα του συνδετικού ιστού που ονομάζονται περιτονίες, όπως αυτές που εσωκλείουν τους μυς.
Τα σημεία αυτά έχουν συσχετιστεί με λειτουργικές και ανατομικές μεταβολές μέσα στον μυ. Βέβαια αυτές οι μεταβολές δεν χρήζουν ανησυχίας μια και βρίσκονται σε δεκάδες μυς του ανθρώπινου σώματος, χωρίς να προβάλλουν κανένα σύμπτωμα (λανθάνοντα ΜΣΠΠ).
Είναι η ευαισθητοποίηση αυτών των φυσιολογικών μεταβολών που συσχετίζεται με την εμφάνιση πόνου. Σε αυτή την περίπτωση αναφέρονται ως ενεργά ΜΣΠΠ. Συγκεκριμένα, μυϊκοί τραυματισμοί, προβλήματα στάσης, υπέρχρηση, ή υπερβολική διάταση αποτελούν παράγοντες που σχετίζονται με την ευαισθητοποίηση των μυοπεριτονιακών σημείων πυροδότησης (ΜΣΠΠ).
Trigger points και Διάγνωση
Κλινικά δεν διατίθενται ευρέως διαδεδομένες απεικονιστικές μέθοδοι για την διάγνωση προβλημάτων που σχετίζονται με τα ΜΣΠΠ. Οπότε η συσχέτιση των συμπτωμάτων με τα συγκεκριμένα επώδυνα σημεία πυροδότησης γίνεται από κλινικό θεραπευτή, ο οποίος θα χρησιμοποιήσει στοιχεία που προκύπτουν από την συνέντευξη και την φυσική αξιολόγηση του ασθενή.
Η στοχευμένη ψηλάφηση αποτελεί κομβικό σημείο της φυσικής αξιολόγησης. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να επισημανθεί πως δεν κατατάσσονται όλα τα επώδυνα σημεία ψηλάφησης στο ανθρώπινο σώμα ως ΜΣΠΠ. Άλλες ανατομικές δομές όπως νεύρα, αγγεία και οστά μπορούν να είναι ευαισθητοποιημένες και να παραπέμπουν λανθασμένα στην ύπαρξη μυοπεριτονιακών σημείων πυροδότησης . Αυτή η παράμετρος είναι εξαιρετικά σημαντική σε σχέση με την επιλογή των καταλληλότερων και ασφαλέστερων θεραπευτικών επιλογών.
Παράλληλα, έχει φανεί πως ΜΣΠΠ συνυπάρχουν ή ακόμα και ευαισθητοποιούνται σε καταστάσεις κακώσεων άλλων μυοσκελετικών ανατομικών δομών ή βλαβών εσωτερικών οργάνων. Κατά αυτό τον τρόπο η συνολική θεραπευτική αξιολόγηση και η ακριβής ιατρική διάγνωση του ασθενή αποτελούν σημαντικές παραμέτρους για τον καταλληλότερο θεραπευτικό σχεδιασμό.
Σε περιπτώσεις που τα συμπτώματα του ασθενή προέρχονται κυρίως από το μυοπεριτονιακό σύστημα η περίπτωση αναφέρεται ως πρωτογενές μυοπεριτονιακό σύνδρομο. Αντίστοιχα σε περιπτώσεις όπου η μυοπεριτονιακή δυσλειτουργία συνυπάρχει ή είναι αποτέλεσμα ενός άλλου ορθοπεδικού ή σπλαχνικού προβλήματος η ύπαρξη ενεργών ΜΣΠΠ περιγράφεται υπό τον όρο του δευτερογενούς μυοπεριτονιακού συνδρόμου. Η θεραπεία που στοχεύει στο μυοπεριτονιακό σύστημα μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση του πόνου και στις δυο κατηγορίες ασθενών.
Trigger points και Θεραπεία
Η θεραπεία μπορεί να διαχωριστεί σε άμεση πάνω στα σημεία πυροδότησης πόνου, καθώς και σε έμμεση όπου πραγματοποιείται η διαχείριση των παραγόντων που συμβάλλουν στην ευαισθητοποίηση των ΜΣΠΠ.
Τεχνικές άμεσης θεραπείας περιλαμβάνουν τη δια χειρός διαχείριση των ΜΣΠΠ, την εισαγωγή ξηρής βελόνας, την έγχυση ουσιών στην περιοχή του ΜΣΠΠ, καθώς και τη χρήση εξοπλισμού φυσικών μέσων. Μέχρι σήμερα δεν έχουν παρουσιαστεί καταληκτικά συγκριτικά δεδομένα μεταξύ διαφορετικών μεθοδολογιών, ωστόσο οι δύο πρώτες μέθοδοι έχουν μελετηθεί εκτενέστερα.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως στην περίπτωση της δια χειρός θεραπείας η ήπια συμπίεση, που είναι καλά ανεκτή για τον ασθενή, δεν παρουσιάζει εμπειρικά φτωχότερα αποτελέσματα, σε σχέση με πιο έντονες και επώδυνες εφαρμογές.
Ένα σημαντικό κομμάτι θεραπείας αποτελεί η αξιολόγηση και θεραπεία του συνδετικού ιστού στο σημείο των ΜΣΠΠ ή και απομακρυσμένα.
Νεότερα δεδομένα αναδεικνύουν το ρόλο των περιτονιών στην δημιουργία και εξέλιξη του μυοπεριτοναικού πόνου. Οι τεχνικές που στοχεύουν κύρια στην περιτονία ποικίλουν και εφαρμόζονται κυρίως δια χειρός, ενώ κάποιες φορές υπάρχει υποβοήθηση από εργαλεία μάλαξης. Συχνοί στόχοι τεχνικών περιτονίας είναι η αύξηση του εύρους κίνησης των μαλακών μορίων, καθώς και η εξομάλυνση της ολίσθησης μεταξύ τους.
Σε κάθε περίπτωση η θεραπεία που στοχεύει στο μυοπεριτονιακό σύστημα αποτελεί τμήμα της συλλογιστικής του κλινικού θεραπευτή. Μεταξύ άλλων θα πρέπει να απαντηθούν ερωτήματα που σχετίζονται με τον λόγο ευαισθητοποίησης των μυοπεριτονιακών δομών, την ύπαρξη παράπλευρων προβλημάτων, τις στρατηγικές διαχείρισης του πόνου και της δυσλειτουργίας.
Εμπειρικά οι τεχνικές άμεσης θεραπείας έχουν τη δυνατότητα άμεσης βελτίωσης των συμπτωμάτων ειδικά στην περίπτωση του πρωτογενούς μυοπεριτονιακού συνδρόμου. Παρόλα αυτά, τα συμπτώματα μπορούν να επανεμφανιστούν εφόσον οι αιτιολογικοί παράγοντες δεν έχουν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά.
Οπότε θα πρέπει να αναζητούνται οι παράμετροι που θα περιορίσουν το πρόβλημα και θα εμποδίσουν την επανεμφάνιση του, συχνά μέσα από τη συμβουλευτική, την εργονομία, τη βελτίωση της στάσης, τη φυσική δραστηριοποίηση και το σχεδιασμό εξατομικευμένων προγραμμάτων άσκησης.