Η ογκολογική διαχείριση αποτελεί μία από τις πιο γνωστές αιτίες για την πυροδότηση του λεμφοιδήματος
Η επέμβαση λεμφαδενικού καθαρισμού είναι αμαμφίβολα η πλέον τραυματική διαδικασία για το λεμφικό σύστημα.
Η επόμενη πιο τραυματική παρέμβαση είναι η ακτινοθεραπεία.
Η εφαρμογή ή όχι ακτινοθεραπείας, ο αριθμός των ακτινοθεραπειών καθώς και η έντασή τους είναι κάτι που καθορίζεται από τον εξειδικευμένο ιατρό με βάση τα ευρήματα για την κακοήθεια.
Σκοπός της θεραπεία αυτής είναι να στοχεύσει τα καρκινικά κύτταρα στην περιοχή του όγκου και γύρω από αυτή καθώς και στους τοπικούς, υπεύθυνους για τον όγκο, λεμφαδένες.
Η ακτινοθεραπεία δρα αθροιστικά και θα έχει αυξανόμενη επίδραση στους ιστούς καθώς αυξάνεται ο αριθμός των παρεμβάσεων.
Από τι εξαρτάται ο βαθμός επίδρασης της ακτινοθεραπείας στο λεμφικό σύστημα;
Οι παρενέργειες από την ακτινοθεραπεία εξαρτώνται από τους παρακάτω παράγοντες:
- Αριθμός θεραπειών
Όσο περισσότερες εφαρμογές τόσο μεγαλύτερες οι επιπτώσεις στους ιστούς
- Ένταση θεραπειών
Η ένταση των συνεδριών έχει επίσης ανάλογη σχεση με τις παρενέργειες.
- Ποιότητα και βαθμός συντήρησης συσκευής ακτινοθεραπείας
Η ποιότητα της συσκευής, η δυνατότητά της για εντοπισμένη εφαρμογή καθώς και η συστηματική της συντήρηση έχουν αποδειχθεί κλινικά ότι θα καθορίσουν τον βαθμό των παρενεργειών
- Περιοχή που θα ακτινοβοληθεί
Κάποιες περιοχές του ανθρώπινου σώματος, όπως τα γεννητικά όργανα, ο πρωκτός, ο τράχηλος, είναι πιο ευαίσθητες σε σχέση με άλλες
- Ευαισθησία δέρματος του ασθενή
Κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικό δέρμα, χρώμα και κατά συνέπεια διαφορετική ποσότητα μελανίνης και φυσικά ευαισθησία.
Ασθενείς με μεγάλη ευαισθησία στον ήλιο θα έχουν κατ’ αναλογία μεγαλύτερη ευαισθησία κατά την εφαρμογή της ακτινοθεραπείας
Πόσο συχνά θα προκληθεί λεμφοίδημα απο την ακτινοθεραπεία;
Δεν θα ήταν ασφαλές να αναφερθούμε σε συγκεκριμένα ποσοστά, ωστόσο κλινικά έχει παρατηρηθεί αρκετές φορές η πυροδότηση εμφάνισης του λεμφοιδήματος κατά τη διάρκεια των ακτινοθεραπειών ή με το πέρας αυτών.
Στην περίπτωση που προϋπάρχει λεμφοίδημα η εφαρμογή ακτινοθεραπειών θα επιδεινώσει το πρόβλημα, καθώς το ήδη ταλαιπωρημένο λεμφικό σύστημα θα κληθεί να διαχειριστεί έναν επιπλέον ”τραυματισμό”.
Αρκετές φορές η ακτινοθεραπεία μπορεί να δημιουργήσει και ένα μικρό οίδημα ως αντίδραση του σώματος στην παρατεταμένη ακτινοβόληση, το οποίο ίσως αρχικά να μην χαρακτηρίζεται ως χρόνιο λεμφοίδημα, αλλά μπορεί στην πορεία των θεραπειών να αποκτήσει χρονιότητα εξαιτίας και της αθροιστικής επίπτωσης των ακτινοθεραπειών.
Για τους παραπάνω λόγους είναι σημαντικό να διαχειριστούμε έγκαιρα τον ασθενή που εφαρμόζει ακτινοθεραπείες για να αποφύγουμε ή να καθυστερήσουμε την εμφάνιση λεμφοιδήματος.
Ακτινοθεραπεία και Θεραπευτική προσέγγιση λεμφικού συστήματος
Το βασικό ερώτημα των ασθενών είναι το εξής : Επιτρέπεται η θεραπευτική παρέμβαση κατά την ακτινοθεραπεία;
Η ακτινοθεραπεία είναι μία ιδιαίτερη φάση κατά τη θεραπεία του καρκίνου και απαιτεί εξειδίκευση για όποιον θεραπευτή θελήσει να παρέμβει παράλληλα.
Από την άλλη πλευρά ο ασθενής προέρχεται από μια επίπονη διαδικασία, με αρκετή ψυχολογική πίεση, και σίγουρα δεν θα ήθελε επιπλέον επιπλοκές στον δρόμο για την ίαση του.
Επομένως η θεραπευτική παρέμβαση πρέπει να είναι στοχευμένη και σωστά μελετημένη.
Καταρχήν πρέπει ο θεραπευτής να αποφύγει την επαφή με την ακτινοβολημένη περιοχή γιατί αυτό θα απομακρύνει την λιπαρότητα του δέρματος και υπάρχει πιθανότητα να αυξήσει τον τοπικό ερεθισμό.
Το δέρμα που ακτινοβολείται χρειάζεται περιποίηση με ειδικά προϊόντα μετά από καθοδήγηση του υπεύθυνου ιατρού.
Η ιδανική θεραπευτική παρέμβαση είναι η εφαρμογή λεμφικής παροχέτευσης με τα χέρια (MLD)
Ποιά είναι η αναμενόμενη επίδραση της θεραπευτικής παρέμβασης;
Η μέθοδος MLD έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει θετική αντίδραση του λεμφικού συστήματος στην περιοχή που ακτινοβολείται χωρίς να χρειάζεται ο θεραπευτής να την ακουμπήσει.
Με ειδικές τεχνικές ο θεραπευτής ενεργοποιεί το λεμφικό σύστημα στις υγιείς περιοχές και παροχετεύει το οίδημα περιμετρικά της ακτινοβολημένης περιοχής.
Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνουμε σημαντική αποφόρτιση και αποσυμφόρηση του λεμφικού συστήματος, χωρίς καμία παρενέργεια.
Εκτός από την αποσυμφόρηση του οιδήματος, η Λεμφική Παροχέτευση με τα Χέρια μπορεί να ενισχύσει την αναγέννηση του λεμφικού συστήματος μετά τον «τραυματισμό» λόγω της ακτινοβολίας.
Ταυτόχρονα μία πολύ σημαντική δράση είναι η μείωση του τοπικού οιδήματος ώστε να μπορεί το δέρμα να ανταπεξέλθει καλύτερα μέχρι το τέλος των θεραπειών.
Πότε και πόσο συχνές είναι οι θεραπείες;
Οι θεραπείες μπορούν να ξεκινήσουν να εφαρμόζονται απο την 3η εβδομάδα μέχρι το τέλος της διαδικασίας ακτινοθεραπείας.
Η ενδεδειγμένη συχνότητα είναι 1-2 φορές την εβδομάδα, ανάλογα και με την ανταπόκριση του τοπικού λεμφικού δικτύου.
Όπως είναι εύκολα αντιληπτό η παράλληλη με τις ακτινοθεραπείες παρέμβαση, έχει τόσο προληπτική όσο και θεραπευτική αξία.
Η αποφυγή επιπλοκών και επιπλέον προβλημάτων, μετά την ήδη επίπονη διαδικασία της ογκολογικής παρέμβασης, είναι επιβεβλημένη.
Δεν είναι απαραίτητο να περιμένουμε τα συμπτώματα για να ξεκινήσουμε μία θεραπευτική παρέμβαση γιατί η πρόληψη αποτελεί τελικά την καλύτερη θεραπεία!
Διαβάστε περισσότερα για το λεμφοίδημα στον ογκολογικό ασθενή εδώ : https://bioanadrasis.com/lymphedema-cancer-therapy/
Τριανταφύλλου Ευρυπίδης
Φυσικοθεραπευτής MSc, MLD Instructor