Πολλαπλή σκλήρυνση και κινητικά συμπτώματα
Η πολλαπλή σκλήρυνση αποτελεί μία προοδευτική πάθηση η οποία προσβάλλει το κεντρικό νευρικό σύστημα και προκαλεί, εκτός των άλλων, κινητικά προβλήματα στους πάσχοντες.
Ενδεικτικές κινητικές διαταραχές που παρατηρούνται είναι η μυϊκή αδυναμία, η υποτονία, η υπερτονία, η δυσκαμψία μαλακών μορίων ή αρθρώσεων και η επισφαλής ισορροπία.
Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να προκαλούνται πρωτογενώς λόγω της επίπτωσης που έχει η πάθηση στο κεντρικό νευρικό σύστημα ή δευτερογενώς.
Για παράδειγμα, αν τα νευρικά κύτταρα που δίνουν εντολές για σύσπαση σε ένα μυ δυσλειτουργούν, τότε ο μυς μπορεί να παρουσιάσει το σύμπτωμα της (πρωτογενούς) μυϊκής αδυναμίας.
Παρόλα αυτά, στην πολλαπλή σκλήρυνση δεν προσβάλλονται όλοι μυς του σώματος με τον ίδιο τρόπο.
Μερικοί προσβάλλονται περισσότερο και μερικοί λιγότερο. Αυτό που παρατηρείται είναι ότι, μέσα στο χρόνο, ακόμα και μυς που δεν προσβάλλονται πρωτογενώς μπορεί να εμφανίσουν φαινόμενα μυϊκής αδυναμίας.
Για παράδειγμα, η μακροχρόνια ελάττωση δραστηριοτήτων, όπως η βάδιση, έχει ως αποτέλεσμα την ελάττωση της μυϊκής δύναμης σε μυϊκές ομάδες που δεν έχουν επηρεαστεί πρωτογενώς από την ίδια την πάθηση.
Παράλληλα, άτομα με πολλαπλή σκλήρυνση μπορεί να παρουσιάζουν δευτερογενώς ορθοπεδικά προβλήματα.
Στόχοι της φυσιοθεραπευτικής παρέμβασης
Η φυσικοθεραπεία αποτελεί ένα τμήμα της συνολικής θεραπευτικής αντιμετώπισης στην πολλαπλή σκλήρυνση. Ο σκοπός της φυσικοθεραπείας είναι η αναγνώριση και η εξομάλυνση στο μέτρο του εφικτού των κινητικών και ορθοπεδικών προβλημάτων του ασθενή.
Μέσα από τη θεραπευτική παρέμβαση συνήθεις στόχοι είναι η αύξηση της μυϊκής δύναμης, η εξομάλυνση του μυϊκού τόνου, η βελτίωση της ισορροπίας, η αύξηση της ελαστικότητας και της αντοχής. Σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα τεκμηριώνουν το ρόλο της φυσικοθεραπείας για τη βελτίωση των κινητικών και ορθοπεδικών συμπτωμάτων σε άτομα που πάσχουν από πολλαπλή σκλήρυνση.
Κατά αυτό τον τρόπο η φυσικοθεραπεία αποτελεί τμήμα της θεραπευτικής παρέμβασης στο σύστημα υγείας της χώρα μας αλλά και διεθνώς.
Σαφώς κάθε ασθενής παρουσιάζει συγκεκριμένα συμπτώματα όποτε και η παρέμβαση θα πρέπει να σχεδιάζεται με βάση τις ανάγκες του. Η κύρια επιδίωξη μέσα από ένα πρόγραμμα φυσικοθεραπείας είναι η βελτίωση της λειτουργικότητας του ατόμου.
Για παράδειγμα, ο στόχος μπορεί να είναι ένα άτομο να ανεβαίνει τις σκάλες πιο εύκολα, να βαδίζει με μεγαλύτερη ασφάλεια και ταχύτητα, ή ακόμα και να αυτοεξυπηρετείται κατά την προσωπική του υγιεινή. Κατά αυτό τον τρόπο ο ασθενής βελτιώνεται κινητικά μέσα από τη θεραπεία, ενώ προσπαθεί να διατηρήσει το υψηλότερο δυνατό κινητικό επίπεδο μέσα στο χρόνο.
Πολλαπλή σκλήρυνση και φυσικοθεραπευτική διαδικασία
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, το πρόγραμμα φυσικοθεραπείας θα πρέπει να σχεδιάζεται με βάση τις ανάγκες του ασθενή.
Πρωταρχικά, θα πρέπει να υπάρχει μία συστηματική κλινική αξιολόγηση των συμπτωμάτων, καθώς και η εκτίμηση της βαρύτητας που έχουν τα συμπτώματα αυτά στην καθημερινότητα του ασθενή.
Παράλληλα, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη παράγοντες όπως η γενική υγεία, η πορεία της νόσου, η λήψη φαρμακευτικής αγωγής, οι κοινωνικές και εργασιακές συνθήκες του ατόμου. Η συλλογή των παραπάνω δεδομένων κατά τη διαδικασία αξιολόγησης αποτελεί και τη βάση ενός εξατομικευμένου προγράμματος αποκατάστασης.
Είναι σημαντικό να καταμετράται η αποτελεσματικότητα του προγράμματος αποκατάστασης, μέσω της χρήσης λειτουργικών μετρήσεων, μέσα στο χρόνο. Μέσα από αυτή τη διαδικασία λαμβάνονται χρήσιμες πληροφορίες για τυχόν αναδιαμόρφωση της θεραπευτικής παρέμβασης.
Παράλληλα, δεδομένης της ποικιλομορφίας των συμπτωμάτων στην πολλαπλή σκλήρυνση η θεραπευτική παρέμβαση ενδέχεται να εμπεριέχει τη χρήση ειδικών τεχνικών αποκατάστασης από τον εξειδικευμένο θεραπευτή ή την παράλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση από θεραπευτές άλλων εξειδικεύσεων.
Χρονική διάρκεια της θεραπευτικής προσέγγισης
Ένα άτομο που πάσχει από πολλαπλή σκλήρυνση θα πρέπει να φροντίζει να διατηρεί την καλύτερη δυνατή κινητική κατάσταση, σε βάθος χρόνου.
Από την οπτική γωνία της φυσικής δραστηριότητας, ο ασφαλέστερος τρόπος για να το πετύχει αυτό είναι η στοχευμένη και συστηματική «δουλειά» πάνω στα κύρια κινητικά προβλήματα που τον απασχολούν. Αυτό βέβαια δε σημαίνει την αέναη συμμετοχή σε ένα πρόγραμμα φυσικοθεραπείας.
Ένας από τους κύριους στόχους της θεραπευτικής παρέμβασης είναι η δυνατότητα αυτοδιαχείρισης προβλημάτων από τον ίδιο τον ασθενή. Η διαδικασία αυτοδιαχείρισης εμπεριέχει την εκπαίδευση του ασθενή στην εκτέλεση εξατομικευμένων ασκήσεων ή δραστηριοτήτων με ασφάλεια, χωρίς την παρουσία του θεραπευτή. Συχνά οι συνοδοί του ασθενή λαμβάνουν ενεργό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία.
Οπότε μακροχρόνια, η επιμονή και η ενεργητική δραστηριοποίηση από την πλευρά του ασθενή αποτελεί σημαντικό παράγοντα, με το θεραπευτή να παρέχει την απαραίτητη υποστήριξη όποτε και όπου κρίνεται αναγκαίο.
Κυπριώτης Kώστας
Φυσικοθεραπευτής MSc, IMTT Instructor, IBITA IC.